Female Genital Cutting is being practiced in Kerala too: Sahiyo investigation
by Aarefa Johari and Aysha Mahmood (Read the Malayalam version of this report here.) The practice of Female Genital Cutting (FGC) in India has so far been associated only with the Dawoodi Bohra community and other smaller Bohra sub-sects. However, a recent investigation by Sahiyo found that FGC – the ritual of cutting parts of the female genitalia – is also being practiced by some other communities in at least one part of Kerala. During an investigation in February, Sahiyo found a medical clinic in Kozhikode (Calicut) where two doctors admitted that they perform the procedure of “sunnath”, or circumcision, on both boys and girls. They claimed that women from several local Muslim sects are increasingly coming to their clinic to have sunnath performed for themselves, their daughters and even their daughters-in-law. The doctors said that in the female circumcision ritual, they cut the prepuce of the clitoris, also known as the clitoral hood, because it is allegedly “good for married life”. They also mentioned that “some husbands insist on it”. The doctors claimed that this ritual is also practiced in Saudi Arabia, Egypt and Africa, but denied that it could be harmful. However, the sunnath ritual described by the Kozhikode doctors falls within the World Health Organisation’s definition of Female Genital Mutilation/Cutting (FGM/C), which is internationally recognised as a violation of human rights and a form of discrimination against women. WHO defines FGM/C as “all procedures that involve partial or total removal of the external female genitalia, or other injury to the female genital organs for non-medical reasons”. WHO has classified FGM/C into four types, based on degrees of severity. The least severe – and most common – is Type 1, which involves partial or total removal of the clitoris or the clitoral hood. (Read about the other Types of FGM/C here.) Female Genital Cutting in Kerala Sahiyo’s investigation in Kerala was based on a tip-off from a resident of the state who had come across discussions about sunnath on females in some online Malayalam forums. The resident claimed that the practice is typically performed by an “ozathy” or a traditional cutter without medical training, but is also being done by some doctors in the Malabar region. When Sahiyo spoke to gynaecologists in prominent hospitals in Kozhikode and Malapuram, they stated they were unaware of the practice and were firmly opposed to it. However, one small clinic in Kozhikode, run by a doctor known for performing male circumcisions, candidly admitted practicing sunnath on girls as well. For the investigation, the Sahiyo reporter posed as woman who needed to make inquiries about female sunnath because her fiancé’s mother wanted her to be circumcised before marriage. When asked if she performs female sunnath, the lady doctor at the clinic said, “yes, we do it”. She said that the practice involved “cutting the foreskin of the clitoris” to increase sexual pleasure, and that it is “good for married life”. The lady doctor claimed that the practice was now growing popular among Muslim women from “many sects” in Kerala, and that she performed it for girls and women of “any age”. For very young girls, she said, the procedure is sometimes performed by the male doctor who runs the clinic. The doctors apply local anaesthesia before the cutting, and they claim the wound takes five days to heal. “It is better to do it when the girl is a baby,” the lady doctor said. “But these days a lot of women prefer to get it done for themselves immediately after delivering their baby, when they’re also getting other stitches to their vagina. That way they have to deal with two pains in one go.” According to the doctors, some women also ask for sunnath after delivery because “delivery lessens sexual pleasure and the sunnath helps enhance it”. The lady doctor also offers pre- and post-marriage counselling at the clinic, and she claimed that she recommends sunnath for women during such counselling to allegedly improve their sex lives. “Once their sex life is better, their marriage will also be happy,” she said. When Sahiyo asked whether the practice is compulsory for Muslim women, the doctor said, “It is not compulsory, but if your mother-in-law has told you to do it, then it is compulsory for you, you have to get it done.” The male doctor at the clinic claimed that the practice is mentioned in “four or five Hadiths”, or Islamic texts containing the teachings of the Prophet. “You should read up about it, this is also done in Saudi, Egypt and Africa,” he said. The doctor denied any knowledge of the fact that this practice is controversial or that some African communities cut more than just the clitoris. “There is no controversy, very little is cut,” he said. Despite this, the clinic’s website mentions only male circumcision in the list of services it offers, and makes no mention of female circumcision. The practice is secretive, the doctors said, because it is a “female issue”, and the religious taboos associated with “all things female” prevent people from talking about it. However, the doctors asked the Sahiyo reporters to “spread the word” among friends that they perform sunnath for girls. It is unclear how widespread the practice of FGC is in Kerala, or for how long it has been practiced in the region. Since the investigation, Sahiyo has come across at least two persons – one from Kerala and one from Coimbatore, Tamil Nadu – who claim to know a female relative who has undergone sunnath, but the women in question did not wish to come on record. Is FGC illegal in India? According to WHO, there are no medical benefits of any type of FGM/C, and the practice can in fact be harmful. The negative health consequences of Type 1 FGM/C include pain, bleeding, urinary problems, infections, injury to genital tissue, sexual problems and long-term psychological trauma. The clitoris, located above the vagina and urethra, is a bundle of sensitive nerve tissue that
പെൺസുന്നത്ത്/ചേലാകർമ്മം കേരളത്തിലും ഒരു സഹിയോ അന്വേഷണം
– ആരിഫാ ജോഹരി , ആയിഷ മഹ്മൂദ് എന്നിവരുടെ കണ്ടെത്തലുകൾ. (Read the English version of this report here.) ഇന്ത്യയിൽ പെൺകുട്ടികളുടെ ചേലാകർമ്മം, ഇന്ന് വരെ ദാവൂദി ബോഹ്റാ വിഭാഗക്കാരുടെ ഇടയിലും മറ്റു ചെറുബോഹ്റാ വിഭാഗങ്ങളുടെയും ഇടയിൽ മാത്രമാണ് ആചരിച്ചു വരുന്നത് എന്നാണു പൊതുവെയുള്ള വിശ്വാസം . എന്നാൽ, സഹിയോ എന്ന സംഘടന ഈയടുത്ത് നടത്തിയ ചില അന്വേഷണങ്ങളിൽ , പെൺസുന്നത്ത് മറ്റു ചില ഇസ്ലാമിക വിഭാഗങ്ങളുടെ ഇടയിലും , കേരളത്തിന്റെ ചിലഭാഗങ്ങളിൽ എങ്കിലും, നടത്തുന്നതായി സൂചന ലഭിക്കുകയുണ്ടായി. ഫെബ്രുവരിയിൽ നടത്തിയ ഒരു അണ്ടർകവർ അന്വേഷണത്തിൽ, സഹിയോയുടെ പ്രവർത്തകർ, കോഴിക്കോട്ടുള്ള ഒരു ക്ലിനിക്കിൽ, പെൺചേലാകർമ്മം ചെയ്യാറുണ്ടെന്നു സമ്മതിക്കുന്ന രണ്ട് ഡോക്ടർമാരെ പരിചയപ്പെടുകയുണ്ടായി. പെൺകുട്ടികളുടെയും ആൺകുട്ടികളുടെയും ചേലാകര്മ്മം അവരുടെ ക്ലിനിക്കിൽ സ്ഥിരമായി നടക്കാറുണ്ടെന്ന് അവർ അവകാശപ്പെട്ടു. അവരുടെ വാദമനുസരിച്ച് കേരളത്തിന്റ പലഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നും സ്ത്രീകൾ സുന്നത്ത് ചെയ്യാനായി അവരെ സമീപിക്കുകയും, അവരുടെ പെൺമക്കളെയും, മരുമകളെയും കൊണ്ട് വരാറുണ്ടെന്നും പറയുന്നു. ഇവരുടെ എണ്ണത്തിൽ വർദ്ധനവും ഉണ്ടെന്ന് അവർ പറയുന്നു. ഡോക്ടർ വിശദീകരിക്കുന്നത്, പെൺസുന്നത്തിനു സ്ത്രീകളുടെ യോനീഛദത്തിന്റെ (clitoris) അറ്റത്തുള്ള തോല് നീക്കുകയാണ് ചെയ്യുക. ഇത് clitoral hood എന്നാണുഅറിയപ്പെടുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ ഇത് “വൈവാഹികജീവിതം അത്യാഹ്ലാദകരമാക്കുന്നു”. മാത്രമല്ല ചില ഭർത്താക്കന്മാരും, ഭാര്യമാരും ഇതിനു നിർബന്ധം പിടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. സൗദിയിലും ഈജിപ്തിലും ആഫ്രിക്കയിലും ഇത് സർവ്വസാധാരണമാണെന്നും- ഇതിൽ യാതൊരു അപകടം ഇല്ലെന്നും അവർ സാക്ഷ്യപെടുത്തുന്നു. എന്നിരിക്കിലും, കോഴിക്കോട്ടുള്ള ഈ ഡോക്ടർമാർ വിവരിച്ച രീതിയിലുള്ള ചേലാകർമ്മം ലോകാരോഗ്യസംഘടനയുടെ (WHO) Female Genital Mutilation / Cutting (FGM/ C) എന്ന നിർവചനത്തിൽപെടുന്നതാണ്. ഇതാവട്ടെ മാനുഷികാവകാശങ്ങൾ ഹനിക്കുകയും, സ്ത്രീകൾക്ക് എതിരായുള്ള വിവേചനപൂർണ്ണനടപടിയായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതും ആണ്. ലോകാരോഗ്യസംഘടന FGM/ Cയെ ഇങ്ങനെ നിർവചിക്കുന്നു “സ്ത്രീകളുടെ ബാഹ്യമായി കാണപ്പെടുന്ന യോനി വൈദ്യശാസ്ത്രപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കല്ലാതെ പൂർണ്ണമോ ഭാഗികമോ ആയി നീക്കം ചെയ്യുന്നതോ, മുറിവേൽപ്പിക്കുന്നതോ ആയ എല്ലാ രീതിയിലുള്ള പ്രവർത്തിയും ഇതിൽപെടുന്നു” ലോകാരോഗ്യസംഘടനാ FGM/ C അതിന്റെ തീവ്രത അനുസരിച്ച് നാല് തരമായി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഏറ്റവും തീവ്രത കുറഞ്ഞതും -എന്നാൽ ഏറ്റവും പൊതുവായി നടത്തപെടുന്നതും ഇതിൽ ടൈപ് വൺ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന അഗ്രചർമ്മം മുറിച്ച് നീക്കുന്ന രീതിയാണ്. കേരളത്തിലെ പെൺസുന്നത്ത്: സ്ത്രീചേലാകർമ്മത്തെ കുറിച്ചുള്ള ഒരു മലയാളം ബ്ലോഗിൽ വന്ന കമന്റ് കാണുകയും , സഹിയോയെ ബന്ധപ്പെടുകയും ചെയ്ത ഒരു മലയാളിയിൽ നിന്നാണ് നമ്മുടെ അന്വേഷണം തുടങ്ങുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അറിവ് വച്ച്, കേരളത്തിൽ ഇത് നടത്തുന്നത് “ഒസ്സാതികൾ” എന്ന് പ്രാദേശികമായി അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ക്ഷുരകന്മാർ ആയിരുന്നു- അപൂർവ്വമായി ഡോക്ടർമാരും. ഇതനുസരിച്ച് സഹിയോ പ്രവർത്തകർ മലബാറിലെ ചില ആശുപത്രികൾ സന്ദർശിക്കുകയും , അന്വേഷണം നടത്തുകയും ചെയ്തു. ഈ ഹോസ്പിറ്റലുകളിൽ ഞങ്ങൾ ബന്ധപ്പെട്ട ഡോക്ടർമാർ ഇങ്ങനെയൊരു ആചാരത്തെ കുറിച്ച് കേട്ടറിവ് മാത്രമാണെന്നും , അതൊരു രീതിയിലും അംഗീകരിക്കുകയോ പിന്തുടരുകയോ ചെയ്യാറില്ല എന്ന് ഉറപ്പിച്ച് പറഞ്ഞു. മാത്രമല്ല, അങ്ങനെയുള്ള എന്തെങ്കിലും കണ്ടാൽ അത് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുകയും ചെയ്യും എന്നും പറഞ്ഞു. ഇതിനു ശേഷമാണ് സുന്നത്ത് ക്ലിനിക് എന്ന് പരക്കെ അറിയപ്പെടുന്ന ഒരു ചെറിയ ക്ലിനിക്കിൽ ഇത് ചെയ്യാറുണ്ട് എന്ന് അവിടെയുള്ള ഡോക്ടർ തന്നെ യാതൊരു സങ്കോചവും ഇല്ലാതെ സമ്മതിച്ചത്. അന്വേഷണത്തിനായി സഹിയോപ്രവർത്തകർ ആവശ്യക്കാരായി നടിക്കുകയും അവരെ സമീപിക്കുകയും ചെയ്തു. ഒരു പ്രവർത്തക തന്നെ ഭർതൃവീട്ടിൽ നിന്നും നിർബന്ധിക്കുന്നു എന്ന വ്യാജേന അതിനെ പറ്റി കൂടുതൽ അറിയാൻ വന്നതാണെന്നും പേടിയുണ്ടെന്നും പറഞ്ഞു. “ഇവിടെ ഇഷ്ടം പോലെ ചെയ്യാറുണ്ടല്ലോ” എന്നായിരുന്നു ലേഡി ഡോക്ടറുടെ മറുപടി. തുടർന്ന് അത് ചെയ്യുന്ന രീതി വിശദമായി പറഞ്ഞു തരികയും “ലൈംഗിക സുഖം വർദ്ധിക്കുകയും” “വൈവാഹികജീവിതത്തിനു ഒഴിച്ച് കൂടാനാവാത്തതും” എന്ന് ഊട്ടിഉറപ്പിക്കുന്ന രീതിയിൽ പറയുകയും ചെയ്തു. തങ്ങളുടെ അടുത്ത് വൈവാഹിക കൗസലിങ്ങിന് വരുന്നവരോട് തങ്ങൾ പെൺസുന്നത്ത് നീർദ്ദേശിക്കാറുണ്ടെന്നും, അതവരുടെ ലൈംഗികജീവിതവും വിവാഹജീവിതവും ആനന്ദപ്രദമാക്കും എന്നും ഇവർ അവകാശപ്പെടുന്നു. കേരളത്തിലെ എല്ലാ വിഭാഗം മുസ്ലിങ്ങളുടെയും ഇടയിൽ ഇത് വളരെ പ്രചാരം നേടുന്നുണ്ടെന്നും ആളുകൾ അന്വേഷിച്ച് വരുന്നുണ്ടെന്നും ഇവർ പറയുന്നു. മാത്രമല്ല, എല്ലാ പ്രായത്തിലുള്ള പെൺകുട്ടികളിലും ചെയ്ത പരിചയം തങ്ങൾക്കുണ്ടെന്നും ഇവർ അവകാശപ്പെടുന്നു. വളരെ കുഞ്ഞുകുട്ടികൾക്ക് അധികവും പുരുഷഡോക്ടർ ആണ് ചെയ്യാറുള്ളതെന്നും മറ്റുള്ളവ താനാണ് കൈകാര്യം ചെയ്യാറുള്ളതെന്നും ലേഡി ഡോക്ടർ പറഞ്ഞു. പൂർണ്ണ സ്വകാര്യത ക്ലിനിക് വാഗ്ദാനം ചെയുന്നു. ചേലാകർമ്മത്തിനു മുൻപേ ലോക്കൽ അനസ്തീസിയ ചെയ്ത് ആ ഭാഗം മരവിപ്പിക്കുകയും , തുടർന്ന് വേദനസംഹാരിയും നൽകുന്നതായിരിക്കും. മുറിവ് ഉണങ്ങാൻ അഞ്ചു മുതൽ ആറു ദിവസം എടുക്കും എന്നാണു അറിയിച്ചത്. “കൈക്കുഞ്ഞായിരിക്കുന്പോൾ ചെയ്യുന്നതാണ് അഭികാമ്യം. പക്ഷെ ഇപ്പോൾ ഒരു പാട് സ്ത്രീകൾ അവരുടെ പ്രസവശേഷം, സുന്നത്ത് ചെയ്യാറുണ്ട്. അതാകുന്പോൾ പ്രസവസമയത്ത് ഉള്ള തുന്നലും, ഇതിന്റെ തുന്നലും എല്ലാം ഒരു വേദനയിൽ കഴിഞ്ഞു കിട്ടും. ശേഷം അവരുടെ ലൈംഗികസുഖവും ഇരട്ടിക്കും. പ്രസവശേഷം പലരുടെയും സുഖം കുറയുന്നതായി കാണാം.” എന്ന് ലേഡി ഡോക്ടർ വിശദീകരിക്കുന്നു. മുസ്ലിം സ്ത്രീകൾക്ക് ഇത് നിർബന്ധമാണോ എന്ന് സഹിയോ ചോദിച്ചപ്പോൾ “നിബന്ധമൊന്നുമല്ല. പക്ഷെ ഭർത്താവും അമ്മായിയമ്മയും പറയുകയാണെങ്കിൽ നിങ്ങൾ ചെയ്തേ തീരൂ, നിങ്ങൾക്ക് അത് നീർബന്ധം തന്നെയാണ്” എന്ന് ഡോക്ടർ മറുപടി നൽകുന്നു. ക്ലിനിക്കിലെ പുരുഷഡോക്ടർ, ഹദീസിൽ നാലഞ്ചിടത്ത്ഇ ഇതിനെ കുറിച്ച് വളരെ വ്യക്തമായി പരാമർശിക്കുന്നുണ്ടെന്നും, അവ വായിക്കുന്നത് നന്നായിരിക്കുമെന്നും ഉപദേശിക്കുന്നു. മാത്രമല്ല സൗദിയിലും ഈജിപ്തിലും ആഫ്രിക്കയിലും എത്രയോ ആയിരം വര്ഷങ്ങളായി ഇത് പിന്തുടരുന്നുണ്ടല്ലോ എന്നും ഓർമിപ്പിക്കുന്നു. ആ രാജ്യങ്ങളിലെ ഇത്തരം ആചാരങ്ങളെ കുറിച്ച് പേടിപ്പെടുത്തുന്ന കഥകളും , അതിനെതിരായി വിവാദങ്ങളും കണ്ടതായി പ്രവർത്തകർ ആശങ്ക പ്രകടിപ്പിച്ചപ്പോൾ “അതൊക്കെ വെറുതെയാണ്. ഒരു ചെറിയ മുറിവ് മാത്രമാണ്, അല്ലാതെ മുഴുവനായി മുറിച്ച് കളയുകയൊന്നും ഇല്ല” എന്ന് ഡോക്ടർ വ്യക്തമാക്കുന്നു. എന്നാൽ, ഈ ക്ലിനിക്കിന്റെ വെബ്സൈറ്റിൽ ആൺകുട്ടികളുടെ സുന്നത്തിനെ കുറിച്ച് മാത്രമേ പരസ്യം ചെയ്തിട്ടുള്ളൂ എന്ന കാര്യം ചൂണ്ടി കാണിച്ചപ്പോൾ, അവർ അത് വിട്ടു പോയതാണെന്നും, അതൊന്നു മറക്കാതെ ചെയ്യണം എന്ന് പരസ്പരം ഓർമ്മിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. മാത്രമല്ല പ്രവർത്തകരോട് ഞങ്ങളുടെ സുഹൃത്തുക്കളോടും കുടുംബക്കാരോടും ഈ സർവ്വീസ് ഇവിടെ ലഭ്യമാണെന്ന് അറിയിക്കണം എന്ന് ആവശ്യപ്പെട്ടു. പെൺസുന്നത്ത് കേരളത്തിൽ എത്രത്തോളം വിപുലമാണ് എന്നതിന് കണക്കുകൾ ഇല്ല- എത്ര കാലമായി എന്നതിനോ. സ്ത്രീലൈംഗികത സംബദ്ധമായ വിഷയമായത് കൊണ്ടും, മതത്തിന്റെ ഒരു ഘടന കാരണവും വളരെ സ്വകാര്യമായി മാത്രം, ഒരു പക്ഷെ, അനുഷ്ഠിച്ച്വരുന്ന ഇത്തരം ആചാരങ്ങളെ കുറിച്ച് വിവരം ശേഖരിക്കുന്നത് പ്രയാസമേറിയതാണ്. സഹിയോയുടെ അന്വേഷണങ്ങൾക്ക് ഒടുവിൽ; പെൺസുന്നത്തിനു വിധേയയായ രണ്ട് പേര് ; കേരളത്തിൽ നിന്ന് ഒരു സ്ത്രീയെയും കോയന്പത്ത്തൂരിൽ നിന്നു ഒരു സ്ത്രീയെയും കണ്ടെത്തുകയും സഹിയോ ബന്ധപ്പെടുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ രണ്ടു പേരും ഒരു വിധത്തിലും ഇതിനെ കുറിച്ച് സംസാരിക്കാനോ സാക്ഷ്യപെടുത്താനോ തയ്യാറായില്ല. പെൺസുന്നത്ത് ഇന്ത്യയിൽ നിയമവിരുദ്ധമാണോ? ലോകാരോഗ്യസംഘടനയുടെ വിവരണം അനുസരിച്ച്, പെൺസുന്നത്ത് കൊണ്ട് യാതൊരു വിധത്തിലുമുള്ള നേട്ടവുമില്ല എന്ന് മാത്രമല്ല അത് ദോഷകരമാണ് താനും. ടൈപ്പ് വൺ FGM/ Cയുടെ ദൂഷ്യഫലങ്ങൾ വേദന, രക്തംപോക്ക്, മൂത്രാശയ അണുബാധ, യോനീകോശങ്ങൾക്കു സംഭവിക്കാവുന്ന പരിക്ക്, ലൈംഗികപ്രശ്നങ്ങൾ, മാനസികമായ ആഘാതങ്ങൾ എന്നിവ WHO രേഖപെടുത്തുന്നു. യോനിയുടെയും മൂത്രനാളത്തിന്റെയും ഇടയിലുള്ള യോനീച്ഛദം അഥവാ ക്ലിറ്റോറിസ് അതിവൈകാരികമായ നാഡികോശങ്ങളാൽ സന്പന്നമായ ഒരു അവയവഭാഗമാണ്. അതിന്റെ ഏകലക്ഷ്യം സ്ത്രീകളുടെ ലൈംഗിക ആനന്ദം മാത്രമാണ്. അത് മുറിച്ച് മാറ്റുകയോ, പരിക്കേൽപ്പിക്കുകയോ ചെയ്യുന്നതിലൂടെ ലൈംഗികാസ്വാദനവും ഉത്തേജനവും കുറയുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. FGC ഒരു ഇസ്ലാമിക ആചാരമല്ല, ഇതിനെ കുറിച്ച് ഖുർആനിൽ എവിടെയും പ്രതിപാദിച്ചിട്ടുമില്ല. ഇത് മുസ്ലിംകളുടെ ഇടയിൽ മാത്രം കണ്ടു വരുന്ന ഒരു ആചാരമല്ല താനും. ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ക്രിസ്ത്യാനികളും, ജൂതന്മാരും, അനിമിസ്റ്റ് വിഭാഗക്കാരും ഇത് പിന്തുടരാറുണ്ട്. ലോകത്തെ 41 രാജ്യങ്ങളിൽ പെൺചേലാകർമ്മം നിയമവിരുദ്ധമാണ് – ഇതിൽ ഈജിപ്തും ചില ആഫ്രിക്കൻരാജ്യങ്ങളും ഉൾപെടും. ഇന്ത്യയിൽ ഇതിനെതിരെ നിലവിൽ ഒരു നിയമങ്ങളും ഇല്ല – എന്നാൽ ഒരു സ്വത്രന്ത്രവക്കീൽ ഇതിനെതിരായി സമർപ്പിച്ച പൊതുതാല്പര്യഹർജി ഇപ്പോൾ സുപ്രീംകോടതിയുടെ പരിഗണയിലുണ്ട്. മെയ് എട്ടാം തീയതി സുപ്രീംകോടതി കേന്ദ്രസർക്കാരിനോടും, നാല് സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളോടും ഈ പൊതുതാല്പര്യ ഹർജിയോട് പ്രതികരിക്കാൻ ആവശ്യപെട്ടിട്ടുണ്ട്. മെയ് 29നു, വനിതാശിശുവികസനമന്ത്രാലയം ശ്രീമതി മേനകഗാന്ധിയുടെ നേതൃത്ത്വത്തിൽ, ഇന്ത്യൻ ശിക്ഷാനിയമത്തിന്റെയും Protection of Children from Sexual Offence അഥവാ POSCOയുടെയും കീഴിൽ സ്ത്രീചേലാകർമ്മം സ്വയമേവ നിയമവിരുദ്ധമായി തീരും എന്ന് പ്രസ്താവനയിറക്കി. സഹിയോയെ കുറിച്ച് കൂടുതൽ അറിയാൻ: സഹിയോ; സ്ത്രീ ചേലാകർമ്മം , പെൺസുന്നത്ത്, ഖാറ്റ്നാ എന്നിങ്ങനെയുള്ള FGC ആചാരങ്ങൾ ദക്ഷിണ ഏഷ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്ന് തുടച്ചുനീക്കാൻ പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഒരു സന്നദ്ധസംഘടനയാണ്. നിങ്ങളിൽ ആർക്കെങ്കിലും ഇതിനെ കുറിച്ച് കൂടുതൽ അറിവുണ്ടെങ്കിൽ, അല്ലെങ്കിൽ അറിയാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നെങ്കിൽ ഞങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെടാവുന്നതാണ്. info@sahiyo.com എന്ന അഡ്രസ്സിൽ നിങ്ങൾക്ക് മെയിൽ ചെയ്യാം. വാർത്താമാധ്യമങ്ങളോടുഒരുഅപേക്ഷ പെൺസുന്നത്ത് എന്ന ആചാരം പലർക്കും ഞെട്ടിപ്പിക്കുന്ന ഒരു സത്യം ആണെന്ന് ഞങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കുന്നു. ഇത് മീഡിയയിൽ സെൻസേഷൻ ആകാവുന്ന ഒരു വിഷയുമാണ്. എന്നിരുന്നാലും ഇതിനു വിധേയമായ സ്ത്രീകൾക്കും കുട്ടികൾക്കും ഇത് വളരെ വൈകാരികമായ ഒരു വിഷയം ആണെന്ന് കൂടി ഓർക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഇതിനാൽ, ഈ വിഷയം കൈകാര്യം ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന മാധ്യമപ്രവർത്തകർ, എഡിറ്റർ, ഫോട്ടോഗ്രാഫർ, ഗ്രാഫിക്ഡിസൈനേഴ്സ്, ബ്ലോഗേഴ്സ് എന്നിവർ സമചിത്തതയോടും സഹാനുഭൂതിയോടും കൂടി വർത്തിക്കണം എന്ന് അപേക്ഷിക്കുന്നു. – ഇതിനു വിധേയയായ സ്ത്രീകളുടെയും പെൺകുട്ടികളുടെയും സ്വകാര്യതയെമാനിക്കുക : പെൺസുന്നത്ത് ഒരു തരത്തിലുള്ള ലിംഗ-വിവേചന അക്രമമാണ്, അതിനാൽ നിങ്ങൾ ഇന്റർവ്യൂ ചെയ്യുന്പോഴും, അവരുടെ വാക്കുകൾ ഉദ്ധരിക്കുകയും ചെയ്യുന്പോൾ അവരുടെ പേരോ മറ്റു വിവരങ്ങളോ , അവരുടെ പൂർണ്ണസമ്മതത്തോടെയല്ലാതെ പുറത്ത് വിടരുത്. അവരെ “ഇര” “അതിജീവിച്ചവൾ” അതോ മറ്റുവല്ല വാക്കുകളാൽ സംബോധന ചെയ്യാമോ എന്ന് അവരോട് തന്നെ ചോദിച്ച് ഉറപ്പ് വരുത്തുക. – ഛേദം പ്രതി മുറിക്കൽ: FGC എന്നത് പലപ്പോഴും FGM അഥവാ Female Genital Mutilation എന്ന് വിളിച്ച് കാണാറുണ്ട്. Mutilation അഥവാ ഛേദം എന്ന വാക്കു ഉപയോഗിക്കുന്നതിനെ കുറിച്ച് ആചാരമനുഷ്ഠിക്കുന്നവരുടെ ഇടയിൽ തർക്കങ്ങളുണ്ട് . അവരതിന് പറയുന്ന കാരണങ്ങൾ ഛേദം എന്ന വാക്കിനു ഒരു വിപരീതലക്ഷ്യാർത്ഥം ഉണ്ടെന്നും ആരും അവരുടെ പെണ്മക്കളെ വികലമാക്കണം എന്ന ഉദ്ദേശത്തോടു കൂടി ഇത് ചെയ്യാറില്ല എന്നും പറയുന്നു. സാമൂഹികവും, മതപരവും, സാമുദായികവുമായ കാരണങ്ങൾ കൊണ്ടാണ് ഈ ആചാരം അനുഷ്ടിക്കപെടുന്നത്. ലോകമെന്പാടുമുള്ള സാമൂഹികപ്രവർത്തകർ Female Genital Cutting എന്ന പദം ഉപയോഗിക്കാനാണ് താത്പര്യപെടുന്നത്- ലോകാരോഗ്യസംഘടന ഇത് ശരിവെക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. – അതിവൈകാരികമായ ഭാഷയും ചിത്രങ്ങളും ഉപയോഗിക്കാതിരിക്കുക: “അപരിഷ്കൃതം” “ദാരുണം” “ഗോത്രീയം” എന്നിങ്ങനെയുള്ള പദങ്ങൾ പെൺസുന്നത്തിനെ കുറിച്ച് എഴുതുന്പോൾ ഉപയോഗിക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രധ്ധിക്കുക. സുന്നത്തിനു വിധേയരായ സ്ത്രീകൾക്ക് ഇത് അരോചകമായിതോന്നിയേക്കും. ഇത്തരം പദപ്രയോഗങ്ങൾ അവരെ സമൂഹത്തിൽ നിന്നും ഒറ്റപ്പെടുത്തുകയും അവർക്ക് ഒരു തിരിച്ച് വരവ് ദുസ്സഹമാവുകയും ചെയ്യും. ചോര ഇറ്റി വീഴുന്ന ബ്ലേഡ്, കരയുന്ന കുഞ്ഞുങ്ങൾ, ബലമായി വിടർത്തി പിടിച്ച കാലുകൾ, പൊത്തി പിടിച്ച
Why I am a proud supporter of Sahiyo
By: Qudsiya Contractor Age: 38 Country: India As a Dawoodi Bohra woman, I am proud of Sahiyo and the work it is doing. Because I am tired of people assuming that we as Muslim women are hapless victims that need to be rescued from their Islamic cultures steeped in orthodoxy and patriarchal traditions. Or that we are consenting participants in our own oppression and so self absorbed that we cannot look beyond our homes, families and ourselves. It is because of Sahiyo that I can feel proud of my roots again and be aware that there are responsibilities that come with the privilege that we have gained as a community in society. And that change begins with oneself. I am proud that Sahiyo is reminding us to think and act for ourselves and uphold the true spirit of Islam – reason, justice, fairness and benevolence. It is high time that Dawoodi Bohra women speak out fearlessly against patriarchal censorship within the community. Whenever Muslim women raise their voices they are accused of playing into orientalist projects or the Hindu right. When will you stop suspecting our motives and listen to what we have to say? I think Sahiyo is reminding us to put our liberal education and economic freedoms to the right use. To speak up so that mindsets of our brothers and sisters change and our coming generations make true progress. Let us not be known as women who quietly suffered from the practice of khafz and looked the other way when our sisters and daughters suffered too. Let us not be known as women who unquestioningly perpetuated the practice on our young girls. Rather let us be known as women who questioned a harmful practice, putting an end to it to begin a new chapter for themselves and the community for generations to come. This article was later published in Gujarati on October 26, 2017. Read the Gujarati version here.
Khatna: A mother’s pain and a son’s search for retribution
By: Anonymous Age: 31Country: United States My mother is a woman of faith. The innate cultism of the Bohra community has never dissuaded her from being a part of it, attending every function on the bright, colorful Hijri calendar. For decades, that bright calendar has served as a façade to hide inexcusable darkness. I’ve been distant from this community for some time. I’ve often voiced some of the blatant ironies of our sect, particularly with the Hijri calendar. Lailutal Qadr, the holiest night in Ramadan, is now a minor blip on it, largely overshadowed by the birthday of his holiness, Mufaddal Saifuddin, which falls on the same day. She does not take my criticisms lightly and always tells me to have an open mind. She pleads with me to forget the cultism for a minute and focus on the community, the spirituality, and the power of prayer. She’s always been pious to a fault, ignoring the many uncomfortable truths of a community that has so many. It made it shocking a couple months ago when she expressed her anger and hostility towards Khatna. Sahiyo has cast a large spotlight on this tribal and destructive practice. Growing up in a household of all boys and in a community that’s kept Khatna so hidden, I only learned of the practice through Sahiyo and the articles by so many women who have had the courage to discuss its indignities and the havoc it has caused in their lives. But it hit home when my mom told me about her own experiences. This deeply religious woman, who has been an advocate for the Bohra community her entire life and encouraged her children to look past certain practices, was not willing to overlook this one. She told my brother and me that if she had a daughter she would never have them undergo this procedure. She told us in excruciating detail about her own experience at the tender age of seven, when she was taken to a dark basement at a neighbor’s home in India. The pain, anger, and sexual frustrations she has suffered since then were self-evident from the tears building up in her eyes. I couldn’t hold back the tears in my own. The anger I felt when reading the stories of other women, rose to a fever pitch when I realized how much it hurt the woman that brought me into this world. A woman I have loved my entire life. She forgave this community and encouraged me to be a part of it. Because, for her generation, the community is everything and the thought of becoming an outcast – that fear of being shunned from family and friends – makes you swallow your pain, frustration, and anger and accept the status quo. No more. The only beauty in the ugly underbelly surrounding Khatna, is the powerful options we have to confront it and other injustices of the Bohra community. For the first time in thirty years the powers that be are scared to the core. And it’s not just the fear of legal repercussions they will inevitably face in facilitating and encouraging genital mutilation. Their real fear lies in losing the plethora of financial benefits they have always valued – the envelopes filled with bundles of cash, the millions of dollars in Ziyafats, the houses, the cars, and financial control over thousands of small Bohri businesses. The more these injustices are pointed out, the more Bohris – specifically millennials – will go elsewhere for spiritual enlightenment. And with that financial loss, they can never sustain the lavish lifestyle they’ve grown so accustomed to. But actions always speak louder than words. The first step, and it is imperative, is to find a special woman in your life affected by this practice. Sit down with that woman, talk to her, and understand what she’s been through. It will fill you with the same rage it filled me. And that’s what we need – a whole lot of rage. We need people in our generation to be angry and to boycott this community unless it returns to serve the spiritual needs of the people it’s tasked with serving. That’s what a religious community can and should be. I will never forget the pain I saw in my mother’s eyes the night she told me about her experience with Khatna. I will carry it with me moving forward and fight to make sure this practice ends. If we all do our part, it will stop, along with the other immoral practices of a community that has so many. All millennials should exercise the same vengeance. They can’t threaten to destroy our lives like they did to our parents. We hold all the cards here. We shouldn’t be afraid to play our collective strong hand. This article was published in Gujarati on November 28, 2017. You can find the Gujarati version here.
Why do Dawoodi Bohras practice Khatna, or Female Genital Cutting?
by Aarefa Johari What is the real purpose behind Khatna for girls? The Dawoodi Bohra community has been practicing this hidden ritual of female circumcision, also known as Female Genital Cutting (FGC), for centuries, with no public discussion on its need. It is only in the past year that the Bohra leadership has finally spoken out about why they expect the clitoral hoods of seven-year-old girls to be cut. In June 2016, Syedna Mufaddal Saifuddin issued a press statement in which he described circumcision as an act of “religious purity”. This is similar to what a senior spokesperson from the community told Sahiyo in a private conversation last year: he claimed that the main reason for female and male circumcision, according to Da’im al-Islam (a 10th century book of jurisprudence), is hygiene or taharat – not just physical but also “spiritual” and “religious”. Then in February 2017, a senior spokesperson for the community gave an anonymous interview to The Hindu, in which Da’im al-Islam was quoted again. Except, this time, the unnamed spokesperson said that Khatna serves to “increase the radiance on the face of the woman and the pleasure with that of her husband”. Now, ever since three Bohras in USA were arrested on charges of FGC, several Bohra women who support Khatna have taken to social media to defend the ritual. All of these women claim that Khatna is done to increase sexual stimulation, and that it is “scientifically” and “medically” beneficial because it is “just like the clitoral unhooding procedure done in the West”. Some of these women also claim that Khatna is done to maintain genital hygiene. And yet, this is not how most Bohra women have traditionally explained Khatna as they passed down the practice from one generation to another. In 1991, professor Rehana Ghadially interviewed around 50 Bohra women in an article called All for Izzat, and found that the most common reasons given for Khatna were: a) it is a religious obligation, b) it is a tradition, and c) it is done to curb a girl’s sexuality. Since then, several independent researchers, activists and filmmakers have found the same thing in their countless interactions with Bohra women: a large majority of Bohras have consistently claimed that they cut their daughters either to moderate their sexual desires, or to unquestioningly follow a religious tradition. In fact, several Bohras refer to the clitoris as “haraam ni boti” or sinful lump of flesh. Sahiyo’s research study of 385 Bohra women also found the same thing: the majority of respondents claimed that Khatna is done as a tradition or to curb sexual desire, and very few Bohras cited “hygiene”, “medical benefits” or “increasing sexual pleasure” as reasons for practicing Khatna. In fact, when filmmaker Priya Goswami was researching for her 2012 documentary A Pinch of Skin, a woman teacher from a Bohra religious institution clearly told her that the purpose behind Khatna is to control a girl’s sexual urges, so that she does not have premarital or extramarital affairs. So why are the new social media defenders of Khatna now pushing out the opposite narrative, and claiming that female circumcision is meant to enhance sexual pleasure? What is the real purpose behind Khatna? To understand this, let us look at what Islamic texts say about female circumcision. There are certain Hadiths, particularly from the Shafi, Hanbali and Hanafi schools of Islam, which mention female circumcision as either permissible, honourable or as a sunnah (recommended) practice. Many Islamic scholars around the world have disputed the authenticity of these Hadiths. But even if we were to take them at face value, the main thing that these Hadiths prove is that female circumcision was already a prevalent practice in parts of Arabia at the time of Prophet Mohammed – it was not a new religious ritual introduced in Islam. One Hadith that is frequently cited is Sunan Abu Dawud, Book 41, which contains this particular story: “Narrated Umm Atiyyah al-Ansariyyah: A woman used to perform circumcision in Medina. The Prophet (PBUH) said to her: Do not cut severely as that is better for a woman and more desirable for a husband.” This same anecdote – of the Prophet cautioning the woman against cutting too much – has been interpreted and translated in slightly different ways by different scholars: some translate it as “do not cut off too much as it is a source of pleasure for the woman and more liked by the husband”, others have translated it as “…it is a source of loveliness of the face and more enjoyable for the husband”. In Volume 1 of The Pillars of Islam (Ismail Poonawala’s English translation of Da’im al-Islam), on page 154, a very similar sentence is translated like this: “O women, when you circumcise your daughters, leave part (of the labia or clitoris), for this will be chaster for their character, and it will make them more beloved by their husbands”. This is what the spokesperson of the community, in his aforementioned interview to The Hindu, seems to have translated as “increase the radiance on the face of the woman and the pleasure with that of her husband”. (Italics added) I am not an Arabic scholar, but it is evident from these various translations that different Arabic and Islamic scholars have interpreted the same message in slightly different and contradictory ways. What some interpret as an increase in the “radiance” or “loveliness” of a woman’s face (which is a reference to her sexual satisfaction – not literal radiance), others interpret as something “better” or “chaster” for a woman (which could be a reference to her sexual chastity). All Muslims would agree that old Islamic Arabic is not easy to interpret, because its words are often ambiguous or have multiple connotations. But this ambiguity could help us understand why many generations of Bohra women have believed that Khatna is done to control a woman’s sexual desires, and why other Bohras can possibly use
Female Genital Cutting: Religion has nothing to do with it
By: Anonymous Country: United States Age: 34 Around the age of seven, unbeknownst to me at the time, extended family members asked my parents when they would be taking me to have khatna done. In the country we lived in at the time, it was the norm for girls in our community to get it done when they hit that age. My dad opposed this practice vehemently and refused to let it happen to his three girls. In the 1980s, opposing khatna was completely shocking and unconventional, let alone having a father speak his mind. Close family members were told to lie and hide our “secret”. I myself didn’t uncover this secret until much later as a teenager, when I heard women discussing this thing called ‘khatna’ within family walls. These talks occurred within women-only audiences, where they spoke in code if their 7-8 year-old daughters were in the room with us. Later, I asked mum what this hush hush topic was about and that is when she revealed the secret to me. She also informed me that I should not let anyone know that my sister and I hadn’t been ‘cut’. In those days, my parents would have been social pariah if the truth came out. Fast forward a few decades later and it hit me that my sisters and I were the only ones, in our entire Bohri side of the family (that I am aware of), who were spared the horror of undergoing what I now know as FGM. Thankfulness and gratefulness isn’t enough for what my father did for us back in the day when he stood up for our rights when no one else would have. I have cousins who regret that it happened to them and a few aunts who regret doing it to their daughters. I now live in the United States and see that this practice still lives on, whether it’s against the law or not, and it hurts me knowing that it is still easy to find a cutter, that mothers of my generation will still ‘cut’ their precious girls because the highest religious office in the community still preaches that it’s the right thing to do. The Detroit case gives me a glimmer of hope that maybe people within our communities living in the United States will think twice about performing FGM on minors, and that parents will think hard and long before subjecting their girls to this practice. I’m hoping it creates a ripple-effect throughout communities that live here. On the other hand, I know that as long as this practice is encouraged by the leadership, it will continue. Parents will take their children out of this country in an effort to ensure this practice lives because they still think it’s the right thing to do as it is prescribed by our religion and by the leadership of this community. Most seem blinded by the clergy and won’t go against what they prescribe no matter the risk, as this case highlights. As we speak of religion, this case also gives me shudders because if the legal defense of the doctor who was charged is using religion as a justification to continue and allow FGM, then to the wider world, Islam is to blame. I cringe at the thought of FGM being tied to Islam because there is nothing Islamic about circumcising young girls to curb their sexual desires. If there was anything in Islam about khatna, it would be stated in our Holy Qur’an, which is every Muslim’s ultimate guide to the way we live our lives. If khatna was prescribed by God and mentioned in His book, billions of Muslims around the world would be doing it. There are only a fraction of Muslims around the world that practice FGM, and it stems from a cultural and ritualistic base. I hope that the magnitude of khatna, what it does to a young girl’s psyche and the fact that there is no basis in Islam for khatna, does not pass the ‘religious freedom’ excuse in our court system.
I deeply resented what was done to my most intimate parts without my permission
Age: 64 Country: United States (Read the Hindi translation of this article here.) It’s time to take a stand against Female Genital Mutilation. It’s long overdue. It wasn’t right when my mother went through it (I assume she did but I never asked her about it), it wasn’t right when I went through it and it wasn’t right when I put my daughter through it (under pressure from my parents). I have a hazy recollection of the day the FGM was performed on me back in India. I was approximately six or seven years old. My brother, who was older than me, was sent away for the day to play at a friend’s house. A lady, who I’d never seen before, came over and I was taken to my parents’ bedroom where the FGM was performed. I seem to have blocked the uncomfortable memory of that event and day – except for that image of the lady and my mom holding me down. I’m not sure what explanation was given to me about the reason why this had to be done. I remember deeply resenting what was done to the most intimate part of my body without my permission – akin to being violated. Most of all, I resent the fact that the person whom I trusted the most in life at that young age, allowed it to happen. Maybe, that is why, there is a part of me that cannot forgive my mom and I am amazed that my daughter has forgiven me for doing the exact same thing that I resented being done to me. FGM is an insidious custom using the cloak of religion to appear correct. It’s only a matter of time when the untiring work of organizations like Sahiyo will stop this barbaric tradition rooted in a twisted interpretation of Islamic traditions. Till the Syedna denounces FGM, and puts his words into action, I will be ashamed to call myself a Dawoodi Bohra. (Cover photo courtesy: ‘A Pinch of Skin’)
Talking about Gender Justice at the Islamic Society of North America Annual Conference
On Sunday September 4th, Sahiyo’s cofounder, Mariya Taher, participated on a panel entitled, “Gender Justice: A Discussion with Policymakers, Religious Actors, and Activists” at the Islamic Society of North America (ISNA). The Secretary’s Office of Religion and Global Affairs at the U.S. Department of State partnered with Muslim community leaders and organizations to promote gender justice in issues ranging from calls for greater inclusion of women of faith in peace-building to advocating against gender-based violence, including female genital cutting. The panel brought together a diverse set of religious actors, policymakers, and civil society activists to address promoting gender justice within Muslim communities, both domestically and globally. The panel was moderated by Arsalan Suleman and the speakers included Maryum Saifee, Hind Makki, Mariya Taher, Reyhana Patel. Both Mariya and Reyhana addressed the topic of FGC and how their organizations are working towards shedding light on this form of gender violence, often misperceived as a practice rooted in religion. Mariya discussed Sahiyo’s storytelling platform that has crowdsourced testimonials from members of the Dawoodi Bohra community on FGC. Rehyana, from Islamic Relief Canada discussed her report on FGC in Indonesia. The panel also addressed the powerful work of women religious leaders in peace-building and humanitarian assistance. To learn about the “Gender Justice” panel, read more here on the U.S. Department of State Official Blog in a write-up by Maryum Saifee. And as Maryum writes: Panel discussions like the one at ISNA are important platforms. They highlight both the structural challenges and limitations Muslim women continue to face, but also show how they are on the frontlines promoting gender justice in their communities. To view a video of the panel discussion, click here.
My Body Is Not Mine – A Muslim woman’s commentary on body autonomy
(Originally posted by BEYONDHIJABSG on 4 FEBRUARY, 2016. Republished here with permission.) By: Zarifah Anuar Country: Singapore Community: Malay When I was two weeks old, my mother handed me over to her bidan (traditional midwife), my grand-aunt, to be circumcised. She did not witness the procedure and did not know exactly what was done to me. To her, the sunat was an act that all Muslims, regardless of gender, had to go through. It wasn’t up for discussion or debate. It was a non-issue to her, and it should be a non-issue to me too. I didn’t know I had been circumcised until more than twenty-three years later when a colleague asked me if I had gone through the procedure. I answered, very confidently, that I would know if I had. I knew my body. Years of struggling with my own body shape, skin colour, and facial features had taken a toll on me, but at the end of the day, I knew my body. “You should ask your mother,” she told me. I did, and there is a part of me that regrets asking because I now know just how much my body is not mine. From birth, or perhaps even before that, it was never mine. It belongs to God, the Creator. Or at least, that is what religious leaders and my parents tell me. I, however, call bullshit. My body does not belong to God. My body belongs to their perception of God. My body, and their mutilation and policing of it, is part and parcel of their desire to control the female body. They hide this under many guises, all in the name of God: sunat will make you cleaner, purer, less susceptible to sin, more able to be His servant. When you cover your skin from the eyes of men, you will appear more beautiful in the eyes of God. Lower your gaze and your voice, that way you will be His humble follower. When you read deeper into the meaning of these messages, it translates into: you are a woman, this is how you will look, this is how you will behave. You will listen and follow because centuries of male leadership has made our community know nothing else but patriarchy and the control of women to feed the male need to dominate and have power. God doesn’t tell women to be less. Islam doesn’t tell women to be less. Prophet Muhammad himself was surrounded by many strong, assertive women. It is patriarchy and the men who uphold it to this day that tells women to be less, so that they will be familiar with being nothing more than second to men; so that they will not question the norms that have been forced upon them. I don’t know what was taken from me when I was two weeks old, but I do know that it was without my consent. What would a two-week old infant know, much less understand, about the world around her? An infant that age is barely even able to lift her own head. “Did I cry?” I asked my mother when she told me that I had undergone the sunat at two weeks old. “Was I asleep? Did I wake up?” My mother didn’t answer and instead told me that the conversation was over. I refuse to accept that this conversation is over. Our community insists on owning the bodies of girls and women instead of allowing us to make our own decisions. Sunat marks the start of others deciding and policing what happens to our bodies. From then on some of us are forced into the hijab long before puberty, and we are judged and criticised based on what we choose to wear. Our autonomy over our bodies is restricted, at times even taken away from us. I want to keep talking about what was taken away from me more than twenty-three years ago. Physically, I will never know what exactly it was, but symbolically it is my ownership over my body, and I will not stop fighting for it.